واکاوی اصول اساسی آموزش‌ و پرورش در آموزه های دینی

اگر دین را فرانهاد بدانیم نه یک‌نهاد اجتماعی، در میان نهادهای اجتماعی، مهم‌ترین نهاد اجتماعی، نهاد تعلیم‎وتربیت است؛ زیرا این نهاد کارکردهای بسیار مهمی را در جامعه ایفا می‌کند. نهاد آموزش‌وپرورش در جامعه‌پذیری و فرهنگ‌پذیری افراد، کنترل اجتماعی، تأمین و تربیت نیروی‌کار متخصص برای برآورده ساختن نیازهای جامعه و...، عمده‌ترین نقش را بازی می‌کند.
بنابراین، بحث از تعلیم ‎و تربیت یا آموزش‌وپرورش بسیار مهم و حیاتی است. در این مقاله، اصول اساسی تعلیم‎وتربیت با توجه به نگرش اسلامی موردبررسی قرار خواهد گرفت. اصول تعلیم‎وتربیت با توجه به مبانی انسان‌شناسی، هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی و به‌طورکلی با توجه به جهان‌بینی حاکم بر هر جامعه و همچنین با استفاده از نظریه‌های متفکرین و اندیشمندان آن جامعه، کشف می‌شود.
در این نوشتار، دودسته اصول ثابت و متغیر برشمرده شده است. اصول ثابت برگرفته‌شده از جهان‌بینی اسلامی است مانند توحیدمحوری، عدالت، معادگرایی، کرامت انسانی و...، اما اصول متغیر برگرفته‌شده از نظریه‌های علمی دانشمندان مسلمان است که خود به دو بخش (اصول کاربردی ناظر بر رفتار معلمان و فراگیران و اصول کاربردی حاکم بر روش‌های آموزشی)، تقسیم می‌شود. علت عدم ثبات این دسته از اصول این است که نظریه‌های علمی ممکن است تغییر کند درنتیجه، اصول برگرفته‌شده از این نظریه‌ها نیز متغیر خواهد بود.